Biodiversiteit en Endemiciteit

Waarom Griekenland?

Door Tonia Mavrommati

Koploper in biodiversiteit van planten:

De hoogste diversiteit aan plantensoorten in Europa (~6.500 soorten, ~1.500 endemisch).

Unieke eilandecosystemen (Kreta, Egeïsche Zee) en glaciale refugia.

Diversiteit aan dieren: Rijk aan reptielen, vogels en het leven in de zee (bijv. monniksrobben).

Griekenland kent de hoogste biodiversiteit in het plantenrijk van Europa dankzij een combinatie van geografische, klimatologische, geologische en historische factoren. Dit is waarom:

1. Geografische ligging & diversiteit in klimaat

Griekenland ligt op het kruispunt van Europa, Azië en Afrika, waardoor soorten van alle drie de continenten kunnen gedijen.

Het heeft een mediterraan klimaat (hete, droge zomers & milde, natte winters), maar omvat ook alpine, gematigde en semi-aride zones, die een divers plantenleven ondersteunen.

Hoge bergen (zoals de Olympus en de Pindus) creëren microklimaten, wat unieke soorten bevordert.

2. Complexe geologie & topografie

Het bergachtige terrein en de vele eilanden van Griekenland creëren geïsoleerde habitats waar endemische soorten evolueren.

Verschillende bodemsoorten (kalksteen, vulkanisch, enz.) ondersteunen verschillende plantengemeenschappen.

3. Hoog aantal endemische soorten

Er zijn meer dan 6.000 plantensoorten geregistreerd in Griekenland, waarvan ongeveer 1.500 endemisch zijn (nergens anders ter wereld te vinden).

Voorbeelden:

• Kretaanse dadelpalm (Phoenix theophrasti) – Een van de slechts twee inheemse Europese palmen.

• Griekse zilverspar (Abies cephalonica) – Endemisch in bergachtige gebieden.

• Griekse silene (Silene hellenica) – Een zeldzame bloem die alleen in Centraal-Griekenland voorkomt.

4. Refugia tijdens de ijstijden

Zuid-Griekenland (vooral Kreta en de Peloponnesos) fungeerde als een glaciaal refugium, waardoor oude plantensoorten konden overleven terwijl ze uit Noord-Europa verdwenen.

5. Historische & evolutionaire factoren

De lange geologische geschiedenis en de stabiele landmassa van Griekenland stelden soorten in staat te evolueren zonder grote verstoringen.

Een lage menselijke impact in afgelegen bergachtige en eilandenregio's behield de biodiversiteit.

6. Hotspots van biodiversiteit op eilanden

Griekse eilanden (bijv. Kreta, de Egeïsche eilanden) kennen een hoog niveau van endemisme vanwege hun isolatie.

Voorbeeld: Kretenzer cyclaam (Cyclamen creticum) (endemisch op Kreta).

Vergelijking met andere Europese landen

Spanje en Italië hebben ook een hoge biodiversiteit, maar Griekenland overtreft hen in het aantal endemische soorten per oppervlakte-eenheid.

Het Balkanschiereiland als geheel is een hotspot van biodiversiteit, met Griekenland in het hart ervan.

Bedreigingen voor de Griekse biodiversiteit van planten

Ondanks de rijkdom wordt de Griekse flora bedreigd door:

• Klimaatverandering (droogtes, bosbranden)

• Verstedelijking & toerisme

• Overbegrazing & landbouw

De unieke mix van geografie, klimaat, geologie en evolutionaire geschiedenis maakt Griekenland de belangrijkste hotspot voor biodiversiteit van planten in Europa, met een uitzonderlijk hoog aantal zeldzame en endemische soorten.